काठमाडौ-चिनियाँ प्रतिकार र विश्वव्यापी मन्दीको चेतावनी अझ चर्को हुँदै जाँदा पनि अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले आफ्नो कठोर भन्सार शुल्कमा अडान लिइरहेको बेला सोमबार विश्व बजार आतङ्कित भएको छ।

विश्वभरका देशहरूले नयाँ अमेरिकी भन्सार शुल्कको धारलाई कम गर्न सङ्घर्ष गरिरहेका छन् तर बेइजिङले विश्वको दुई ठूला अर्थतन्त्रबीचको व्यापार युद्धलाई बढावा दिँदै भन्सार शुल्कहरूको सामना गरिरहेको सङ्केत दिएको छ।

ट्रम्पले अमेरिकाका व्यापारिक साझेदारहरूसँगको घाटामा कटौती गर्ने आफ्नो मागलाई दोब्बर तुल्याउँदै त्यो समाधान नभएसम्म कुनै पनि सम्झौतामा कटौती नगर्ने बताएका छन्।

‘कहिलेकाहीँ तपाईँले केही कुरा ठिक गर्न औषधि लिनुपर्छ’, ट्रम्पले आइतबार भने। उनले एयर फोर्स वनमा सवार पत्रकारहरूलाई विश्व नेताहरू ‘सम्झौता गर्न लालायित भइरहेको’ बताए।

ट्रम्पले गत हप्ता संयुक्त राज्य अमेरिकामा आउने सामानहरूमा आधारभूत १० प्रतिशत आयात भन्सार शुल्क र युरोपेली सङ्घ (इयु), जापान र ताइवान सहित धेरै देशका लागि उच्च दरहरू घोषणा गरे।

अधिकांश देशले जवाफी कारबाही गर्न छाडेका छन् तर एशियाली बजारहरू बन्द भएपछि चीनले शुक्रबार अप्रिल १० देखि सबै अमेरिकी सामानमा ३४ प्रतिशत प्रतिशोधात्मक भन्सार शुल्क लगाउने घोषणा गरेको छ।

‘(यो) कठोर–बल आर्थिक युद्ध हो‘, एसपिआई एसेट म्यानेजमेन्टका स्टिफन इन्नेसले भने, ‘बजारले तपाईंलाई सरल भाषामा भन्दैछः विश्वव्यापी माग हराइरहेको छ र विश्वव्यापी मन्दी आउने वाला छ र तीव्रतामा आउँदैछ।’

विश्वव्यापी रूपमा खर्बौं डलरको स्टक नष्ट भएको छ र लगानीकर्ताहरू सुरक्षित सम्पत्तिमा सरेकाले सोमबार एशियाली इक्विटीहरूले अझ बढी क्षति बेहोरेका छन्।

जापानमा निक्केई ६.५ प्रतिशतले घटेको छ। प्रारम्भिक कारोबारमा लगभग ८ प्रतिशतले घटेको थियो। हङकङमा ह्याङ सेङ लगभग १० प्रतिशत र साङ्घाई कम्पोजिट ४ प्रतिशतभन्दा बढी घटेको छ।

हङकङ र साङ्घाईमा जस्तै शुक्रबार बन्द भएको ताइवानको मुख्य सूचकाङ्क करिब १० प्रतिशत र सिङ्गापुर ८.५ प्रतिशतले घटे।

न्युयोर्क स्टक एक्सचेन्जको मुख्य बोर्डहरूका लागि फ्युचर कन्ट्र्याक्टहरू आइतबार तीव्र रूपमा तल झरेको थियो। यसले सोमबार बजार खुल्दा वाल स्ट्रिट स्टकहरूका लागि थप पीडाको सुझाव दिन्छ।
विश्वव्यापी मन्दीको चिन्ताका कारण सन् २०२१ अप्रिलपछि पहिलोपटक अमेरिकी तेल प्रतिब्यारेल ६० डलरभन्दा तल झरेको छ।

सम्झौता र गठबन्धन

वासिङ्टनको सबैभन्दा नजिकको मित्रहरूमध्ये एक हुँदाहुँदै पनि इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहु सोमबार गत हप्ताको घोषणापछि ट्रम्पसँग भेट्ने पहिलो नेता बन्ने भएका छन्। इजरायलमाथि १७ प्रतिशत भन्सार शुल्क लगाइएको छ।

बेलायतका प्रधानमन्त्री किर स्टार्मरले एक समाचारपत्रको ओप–एडमा यथास्थितिलाई बढ्दो रूपमा ‘सम्झौताहरू र गठबन्धनहरू’ मा भर पर्ने बताउँदै ‘हामीले चिनेको संसार गइसकेको छ’ भनी चेतावनी दिए।

ट्रम्पको क्रमिक समयसीमाले केही देशलाई वार्ता गर्ने स्थान दिएको छ। यद्यपि उनले आफू दृढ रहने बताएका छन् र उनको प्रशासनले कुनै पनि प्रतिशोध विरुद्ध चेतावनी दिइरहेको छ।

‘५० भन्दा बढी देशले वार्ता सुरु गर्न राष्ट्रपतिसँग सम्पर्क गरेका छन्’, ह्वाइट हाउस राष्ट्रिय आर्थिक परिषद्का प्रमुख केभिन ह्यासेटले अमेरिकी व्यापार प्रतिनिधिलाई उद्धृत गर्दै आइतबार एबिसीको दिस विकलाई भने।

पहिलो त्रैमासिकमा अमेरिकालाई आफ्नो सबैभन्दा ठूलो निर्यात बजारका रूपमा गणना गर्ने उत्पादन पावरहाउस भियतनामले पहिले नै सम्पर्क गरिसकेको छ र ट्रम्पले लगाएको ४६ प्रतिशत भन्सार शुल्क कम गर्न कम्तीमा ४५ दिनको ढिलाइ अनुरोध गरेको छ।

खराब अभिनेताहरू

अर्थमन्त्री स्कट बेसेन्टले पनि ५० वटा देशले सम्पर्क गरेको एनबिसीको मिट द प्रेसलाई बताए।

‘मलाई लाग्छ कि यो राष्ट्रपति ट्रम्पको निर्णय हो’, ट्रम्पले उनीहरूसँग वार्ता गर्छन् कि भन्ने प्रश्नमा बेसेन्टले भने, ‘यस क्षणमा उहाँले आफ्नो लागि अधिकतम प्रभाव सिर्जना गरेका छन्। मेरो विचारमा हामीले देशहरूले के प्रस्ताव गर्छन् र त्यो विश्वसनीय छ कि छैन हेर्नुपर्नेछ।’

उनले दाबी गर्दै भने, ‘लामो समयदेखि खराब अभिनेताहरू रहेका छन् र यो त्यस्तो कुरा होइन जुन दिन वा हप्ताहरूमा वार्ता गरेर टार्न सकिन्छ।’

ट्रम्पका भन्सार शुल्क गुरु पिटर नाभारोले बढ्दो चिन्ताविरुद्ध प्रतिकार गरेको छ र लगानीकर्ताहरूलाई ‘हामीले कहिल्यै देखेको शेयर बजारमा सबैभन्दा ठूलो बुम’ को वाचा गर्दै ‘तपाईंले बेच्नुभएन भने पैसा गुमाउन सक्नुहुन्न’ भनी जोड दिएका छन्।

रुसलाई पछिल्लो भन्सार शुल्कको समूहले लक्षित गरेको छैन र ह्यासेटले युक्रेनमा रुसको आक्रमणका बारेमा मस्कोसँगको वार्तालाई हिट लिस्टबाट उनीहरूको छुटको कारणका रूपमा उद्धृत गरे।

बुधबार ह्वाइट हाउसका एक अधिकारीले प्रतिबन्धका कारण व्यापार नगण्य भएकाले रुसलाई बाहिरिने कारण रहेको सुझाव दिए।

संयुक्त राज्य अमेरिकामा उत्पादनहरू बेच्ने विश्वभरका देशहरूले वास्तवमा अमेरिकीहरूलाई ठगिरहेका छन् भनेर ट्रम्पले लामो समयदेखि जोड दिएका छन् र उनले त्यो गलतलाई सुधार्ने माध्यमका रूपमा भन्सार शुल्कलाई हेरेका छन्।

‘कुनै दिन मानिसहरूले बुझ्नेछन् कि भन्सार शुल्क, संयुक्त राज्य अमेरिकाका लागि, एक अत्यन्त सुन्दर कुरा हो !’ ट्रम्पले आइतबार ट्रुथ सोसलमा लेखेका थिए।

तर धेरै अर्थशास्त्रीले भन्सार शुल्कहरू उपभोक्ताहरूमा हस्तान्तरण गरिन्छ र उनीहरूले घरमा मूल्य वृद्धि देख्न सक्छन् भन्दै चेतावनी दिएका छन्।

‘मलाई लाग्दैन कि तपाईंले अमेरिकामा उपभोक्तामा ठूलो प्रभाव देख्नुहुनेछ’, ह्यासेटले भने।