गण्डकी प्रदेशको तनहुँ जिल्लामा रहेको व्यास नगरपालिका तुलनात्मक रूपमा सम्भावना र विकासको बाटोमा हिँडेको पालिकाका रूपमा परिचित छ । गत स्थानीय तहको निर्वाचनमा नेपाली कांग्रेसले बहुमतका साथ पालिकामा जित हासिल गरेको थियो । यहाँका १४ मध्ये ११ वटा वडा र प्रमुख, उपप्रमुख दुवै पदमा कांग्रेसले नै जित हात पारेको थियो ।
बजेटको अपर्याप्तताका कारण नयाँ योजना सुरु गर्न नपाएको यहाँकी उपप्रमुख इन्दिरा दरैको भनाइ छ । तर, बजेट नभए पनि पुराना योजनालाई सम्पन्न गर्ने यहाँका जनप्रतिनिधिहरूको अठोट छ । नयाँ–नयाँ योजनाको ललिपपभन्दा जनताले सम्झिन लायक काम गरेर देखाउने उपप्रमुख दरै बताउँछिन् ।
‘गाउँको सरकार’को यो अर्को शृंखलामा सहकर्मी कृष्ण उप्रेतीले उनै दरैसँग पालिकाको समग्र विकास, योजना, व्यक्तिगत अनुभव र भावी कार्यदिशाको विषयमा केन्द्रित रहेर कुरा गरेका छन् ।
उपमेयर भएर नगरपालिकामा काम गर्दाको यो १५ महिने अनुभव कस्तो रह्यो ?
पहिलो पटक जनप्रतिनिधि बनेर काम गर्ने अवसर प्राप्त भएको छ । यसलाई सदुपयाग गर्ने कि दुरुपयोग त्यो त आफैँमा भर पर्छ । तर, अहिलेसम्म काम गर्दाको अनुभव राम्रै छ र काम गर्न पनि सहज छ ।
मलाई लाग्छ जनताको गुनासो त कहिल्यै सकिँदैन । तर पनि हाम्रो तहबाट हुने र हाम्रो स्रोतसाधनले भ्याउनेसम्म ती गुनासाहरू सम्बोधन गर्ने प्रयास जारी छ ।
तपाईँ नेपाली कांग्रेसबाट उपप्रमुखमा निर्वाचित हुनुभयो । कुनै एउटा पार्टीको प्रतिनिधि हुनु र जनताको प्रतिनिधि भएर काम गर्दा कस्तो आत्मबोध हुँदोरहेछ ?
नेता हुँदा पार्टीमा लागेर हिँडिन्थ्यो र पार्टीका लागि मात्र सोचिन्थ्यो । तर, जनप्रतिनिधि भएपछि समग्रमा जनताको हितलाई प्रधान मानेर काम गरिन्छ । यसले हामीलाई जिम्मेवारीबोध मात्र गराएको छैन, हामी जनताका लागि यो
पदमा आएका हौँ भन्ने कुरालाई पनि आत्मबोध गराउँछ । यसले गर्दा छुट्टै अनुभव पनि हुँदो रहेछ । कुनै वर्ग, समुदाय वा धर्म विशेषभन्दा माथि उठेर काम गर्दाको आत्मसन्तुष्टि नै बेग्लै हुने रहेछ ।
यो १५ महिनामा पालिकामा भएका विकासका कामहरूको फेहरिस्त कसरी प्रस्तुत गर्नुहुन्छ ?
यो १५ महिनामा भएका कामहरू सुनाउनुभन्दा पहिले तपाईँलाई हामीले चुनावी अभियानमा भनेका कुरा बताउनुपर्छ । हामीले चुनावी अभियानमै पहिलेका अधुरा कामहरू सम्पन्न गर्ने भनेर जनतासमक्ष प्रतिबद्धता गरेका
थियौँ । त्यसै अनुरुप पुराना कामलाई नै हामीले प्राथमिकतामा राखेर अघि बढिरहेका छौँ । यसमा खानेपानी, सडक, बाटोघाटो जस्ता पूर्वाधार छन् ।
हामीले गरेका नयाँ काम भन्ने हो भने गरिब, असहाय, बाबुआमाविहीन बालबालिकालाई उचित शिक्षा दिनुपर्छ भन्ने सोचका साथ हामीले समता स्कूल सञ्चालन गरेका छौँ । यसलाई हामीले भएका काममध्ये राम्रो कामको सूचीमा पनि राखेका छौँ । यसमा हामीले आवाससहितको निःशुल्क शिक्षा दिइरहेका छौँ । करिब ४५ जना बालबालिका यसबाट लाभान्वित भएका छन् ।
अहिले हामीले पालिकाको फोहोरमैला व्यवस्थापनका लागि एउटा योजना सुरु गरेका छौँ । त्यो योजना सफल भएको खण्डमा पालिकाभित्र फोहोरमैलाको समस्या सधैँका लागि समाधान हुने अपेक्षा हाम्रो छ । त्यसका लागि दसैँअघि नै जग्गा व्यवस्थापन हुनेछ । बाटोघाटो, शिक्षा, स्वास्थ्य, सडक, खानेपानी, बिजुलीजस्ता आधारभूत पूर्वाधारका कामहरू निरन्तर चलिरहेकै छन् ।
व्यास नगरमा पालिका प्रमुख वैकुण्ठ न्यौपाने दोहोरिनुभएको छ र तपाईँकै पार्टीको पनि हुनुहुन्छ । तपाईँले पुराना आयोजनाहरूलाई निरन्तरता दिने कुरा गरिरहँदा कतै यही कारण त होइन ?
होइन, होइन । बजेट अभाव भइरहेको बेला ठुला नयाँ योजना ल्याएर अलपत्र पार्नुभन्दा पहिले नै ल्याएका र सम्पन्न हुन नसकेका योजनालाई सक्ने हाम्रो योजना हो । तर पनि अघि मैले भने जस्तै बाटोघाटो, शिक्षा, स्वास्थ्य, सडक, खानेपानी, बिजुली जस्ता आधारभूत पूर्वाधारका नयाँ कामहरू त अहिले पनि चलिरहेकै छन् । यसमा हाम्रो नगरसभाले नै सहमति जनाएको छ ।
पुराना आयोजनालाई नै निरन्तरता दिँदा तपाईँका चुनावी एजेन्डा त छायामा परे होला नि ?
अब त्यो त पक्कै पर्यो नि ! तर, मैले चुनावताका असहाय र गरिब बालबालिकालाई विद्यालयसम्म पुर्याउँछु भनेर जनतासमक्ष प्रतिबद्धता गरेकी थिएँ र त्यो मेरो प्रमुख एजेन्डा पनि थियो । त्यो पूरा हुँदै छ । म त्यसैमा सन्तुष्ट छु । अरु थुप्रै प्रतिबद्धता थिए । बजेट अभावले गर्दा सुरु हुन सकेका छैनन् । बजेटको व्यवस्था भयो भने ती एजेन्डा पनि पूरा हुन्छ ।
नगरपालिकामा तपाईँ र प्रमुख दुवै एउटै पार्टीबाट प्रतिनिधित्व गर्नुहुन्छ । पार्टी एउटै भए पनि प्रमुखसँग केही चित्त दुखाइ छ कि ?
अहिलेसम्म त्यस्तो केही छैन । मेयरज्यूले पनि हरेक काममा सल्लाह सुझाव लिनुहुन्छ । अहिलेसम्म सल्लाह र सहमतिमै पालिकाको हरेक काम भइरहेको छ । अब अधिकारको कुरा गर्ने हो भने मेरो र मेयरज्यूको अधिकार फरक–फरक छ । आ–आफ्नो अधिकार र कार्यक्षेत्रमा रहेर काम गर्ने हो । त्यसमा चित्त दुखाइ गर्ने कुनै कारण नै छैन ।
हामीले उपप्रमुखमै उम्मेदवारी दिएर आएका हौँ । अब उपप्रमुख भएपछि प्रमुखको हैसियत खोजेर चित्त दुखाउने कुरा पनि त भएन नि !
तपाईँ त व्यास नगरपालिकाको न्यायाधीश । न्यायिक समितिको संयोजक पनि हुनुहुन्छ । पालिकामा न्याय सम्पादनको अवस्था कस्तो छ ? र, मुद्दाका प्रकृतिहरू कस्ता छन् ?
हाम्रो पालिकामा मुद्दा दर्ताको संख्या धेरै नै छ । म आएपछि मात्र करिब १०० वटाभन्दा बढी मुद्दा न्यायिक समितिमा दर्ता भएका छन् । जसमा हामीले ३० देखि ४० वटाको संख्यामा मुद्दा किनारा लगाएका छौँ । त्यसमा ३ वटा जति मुद्दालाई हामीले अदालत पनि पठायौँ ।
अब ६० वटा जति मुद्दा किनारा लाग्न बाँकी छ । ती मुद्दा पनि प्रक्रियामै छन् । योसँगै अघिल्लो उपमेयरज्यूको कार्यकालमा बाँकी रहेका मुद्दालाई पनि हामीले किनारा लगायौँ । यहाँ विशेष गरी पति–पत्नीबीचको झगडाका मुद्दा बढी आउने गरेका छन् । यस्ता मुद्दामा मिलापत्र गर्न पनि समस्या । हामी त सकेसम्म उहाँहरू आफैँ मिल्नुहोस् भन्ने चाहन्छौँ । त्यसका लागि तारेख दिँदै पठाउने पनि गरेका छौँ ।
व्यास नगरपालिकामा विशेष गरी पतिबाट हुने अवहेलना, सासू–ससुराबाट हुने अवहेलना, अंशबन्डाजस्ता मुद्दा बढी आउने गरेका छन् भने साँध–सिमाना र छरछिमेकीको झगडाका मुद्दा पनि आउँछन् ।
पालिकामा तपाईँहरूको बहुमत छ । हरेक काममा तपाईँहरूकै सहमति निर्णायक हुन्छ । यस्तो अवस्थामा पालिकामा प्रतिनिधित्व गर्ने अरू जनप्रतिनिधिको आवाज दबिँदैन ?
हाम्रो नगरपालिकामा त्यस्तो छैन । यहाँ त पक्ष र विपक्ष भन्ने नै छैन । विकासको सवालमा हामी सबै एकजुट छाँै । कसैले पालिकाका लागि राम्रो योजना ल्याउनुभयो भने त्यसलाई कसैले हुँदैन भन्दैन । हामी बहुमतभन्दा पनि पालिकाको विकासलाई बढी महत्व दिन्छौँ ।
अबको बाँकी कार्यकाल सकाएर पालिकाको नेतृत्व छोडिरहँदा व्यासका नागरिकले के पाउँछन् ? त्यस्तो केही सोच्नुभएको छ ?
हामीले सोच्न त सोचेका छौँ नि ! हामीलाई पर्याप्त बजेट हुने भए त के–के गरिन्थ्यो के–के ! हाम्रो योजना त धेरै नै छ । तर, त्यसका लागि हामीसँग बजेटको अत्यन्तै अभाव छ । अहिलेको बजेटले हामी नयाँ र ठुला योजनाका विषयमा सोच्न पनि सक्दैनौँ । तर पनि हामीले नेतृत्व छोडिरहँदा जनताले सम्झिने खालका काम गर्नुपर्छ भनेर मैले मेयरज्यूलाई पनि भन्ने गरेको छु ।
जनताले सम्झिने खालका महत्वपूर्ण काममा हामीले फोहोर, मोटर ग्यारेज तथा बजार व्यवस्थापनको विषयलाई लिएका छौँ । हाम्रो कार्यकाल सकिँदासम्म यी कुराहरू पूरा भएको यहाँ नागरिकले देख्नुहुनेछ । अबका वर्षहरूमा बजेटको मात्रा बढ्यो र आन्तरिक स्रोत पनि बढ्यो भने विकासका अरू योजनालाई हामी कार्यान्वयनमा ल्याउनेछौँ ।
गाउँकाे सरकार शृंखलाः
१०. ‘परे कुटाकुटै गरौँला, तर विकासको सवालमा विमति हुँनुहुँदैन’
९. ‘हामी संघीयतामा अभ्यस्त हुनै सकेका छैनौँ’
८. चन्द्रपुरका मेयर भन्छन् : काम गर्न मन होइन बजेट चाहिने रहेछ
७. ‘हामीले गरेको काम कागजमा होइन फिल्डमा देखिन्छ’
६. ‘भूगोलले त ठग्यो ठग्यो, सरकारले पनि ठग्यो’
५. ‘नियममा चल्छु भन्ने हो भने जनताको काम गर्न सकिँदैन’
४. गाउँको सिंहदरबारको हाकिम खोज्दै ६ पटक काठमाडौँको सिंहदरबार !
३. ‘समाज निर्माणमा सबै एकजुट भइदिएको भए देश कहाँ पुगिसक्थ्यो’
प्रतिक्रिया